25/2/09

Downtown 81-New York Beat Movie (Edo Bertoglio, 1981)


Το Forum des Images είναι ένα είδος ταινιοθήκης στο κέντρο του Παρισίου, στο εμπορικό κέντρο Forum des Halles. Η ιδιαιτερότητά της σε σχέση με τη γνωστή ταινιοθήκη του Παρισίου είναι ότι διαθέτει μια συλλογή με ταινίες που αφορούν την πόλη του Παρισίου, η οποία είναι προσβάσιμη σε όποιον θέλει να δει κάποια από αυτές. Παράλληλα βέβαια, γίνονται εκεί αφιερώματα, φεστιβάλ, προβολές. Εδώ και αρκετά χρόνια ήταν κλειστή λόγω ανακαίνισης και τους τελευταίους μήνες ξανάνοιξε για το κοινό, με την προσθήκη μιας (ακόμα) κινηματογραφικής βιβλιοθήκης. Είπα λοιπόν επιστρέφοντας στο Παρίσι, να πάω να την τιμήσω ξανά μετά από τόσα χρόνια. Βλέποντας μάλιστα ότι έχει αυτή τη στιγμή ένα αφιέρωμα στην πόλη της Νέας Υόρκης στο σινεμά, σκέφτηκα να προτιμήσω αυτή τη θεματική. Και επέλεξα την ταινία Downtown 81, χωρίς να ξέρω ακριβώς τι είναι, ξέροντας μόνο ότι πρωταγωνιστεί ο Jean-Michel Basquiat.
Αν δει κανείς την ταινία, θα συνειδητοποιήσει ότι δεν πρωταγωνιστεί μόνο ο γνωστός καλλιτέχνης Basquiat, αλλά ολόκληρη η underground κοινότητα της Νέας Υόρκης των αρχών της δεκαετίας του 80, ιδίως η μουσική σκηνή της εποχής: Tuxedomoon, Kid Creole & The Coconuts, Arto Lindsay, John Lurie, Vincent Gallo, Elliott Murphy και διάφοροι άλλοι που μάλλον δεν πρόσεξα ή δεν αναγνωρίζω. Πρόκειται για μια περιδιάβαση στη Νέα Υόρκη μέσα από τη ζωή του Basquiat, μέσα από τις συναντήσεις με φίλους του, με αγνώστους, με πρεζάκια, με πλούσιους καλλιτεχνόφιλους, με καλλιτέχνες γκράφιτι, σε στούντιο, σε συναυλιακούς χώρους, σε κλαμπ, σε σπίτια, αλλά κυρίως στο δρόμο και κατά βάση στη Lower East Side. Παραδοσιακά υποβαθμισμένη περιοχή της Νέας Υόρκης, κατοικούμενη κυρίως από εβραίους μετανάστες, φιλοξενεί σταθερά εναλλακτικές, επαναστατικές, καλλιτεχνικές προσωπικότητες - την Έμμα Γκόλντμαν, τον Τρότσκυ, τον Γκίνσμπεργκ. Στη δεκαετία του 80, αντιμετωπίζει όπως και το γειτονικό East Village έντονο πρόβλημα με τη χρήση και το εμπόριο ναρκωτικών, την εγκληματικότητα, αλλά και μια μεγάλη εκστρατεία ανοικοδόμησης, στην οποία αντιστέκεται ένα κίνημα καταλήψεων. Όλα αυτά τα στοιχεία, μαζί με μια εναλλακτική καλλιτεχνική σκηνή σε πλήρη άνθιση, αποτελούν ουσιαστικά το φόντο της ταινίας.
Όπως δηλώνει και ο δεύτερος τίτλος της ταινίας, η κινηματογράφησή της συνιστά φόρο τιμής στο beat κίνημα, στο σινεμά ντιρέκτ, και σε ανεξάρτητους σκηνοθέτες της Νέας Υόρκης, όπως ο Κασσαβέτης και η Shirley Clarke. Λόγω οικονομικών προβλημάτων, το Downtown 81 δεν ολοκληρώθηκε τότε και έμελλε να βγει 20 χρόνια αργότερα. Ένα άλλο δυστύχημα ήταν ότι χάθηκε η ηχητική μπάντα της ταινίας, με αποτέλεσμα να κληθούν ξανά οι πρωταγωνιστές για να ηχογραφήσουν τις φωνές τους. Ωστόσο, ο Basquiat είχε ήδη πεθάνει, και έτσι τον αντικαθιστά η φωνή του Saul Williams. Μια από τις εκπλήξεις για μένα στο τέλος της ταινίας ήταν η παρουσία του μεγάλου Ted Bafaloukos, ως εμπόρου ναρκωτικών που πλησιάζει τον Basquiat, τον οποίον ομολογώ δεν αναγνώρισα. Ελπίζω να είναι γερός και δυνατός, να μη ταλαιπωρείται πολύ και ανυπομονώ να ακούσω ιστορίες και γι΄ αυτή την εμπειρία.
Μ.Μ.

Βραβεία Oscar 2009 (2)

Καθυστερήσαμε λίγο (λόγω youtube και dailymotion τα οποία μας "έκοβαν" τα βίντεο που "ανεβάζαμε"), επανήλθαμε όμως με κάποια αποσπάσματα και λίγα σχόλια για την προχθεσινή, 81η απονομή των Oscar.
Σε μια βραδιά χωρίς ιδιαίτερα απρόβλεπτα, τόσο όσο αφορά την παρουσίαση και το σόου (οικοδεσπότης ο Hugh Jackman), όσο και τις βραβεύσεις, το υποτιθέμενο « αουτσάιντερ » Slumdog Millionaire του Danny Boyle, το οποίο στην αρχή δυσκολεύτηκε να βρεί ακόμα και διανομή, κέρδισε τελικά, δικαίως, 8 Oscar, επικρατώντας στις βασικότερες κατηγορίες - ανάμεσα σε αυτά και αυτά του μοντάζ και της φωτογραφίας, για τα οποία είχαμε κάνει λόγο εδώ.
Ο Sean Penn για την ερμηνεία του στο Milk επικράτησε τελικώς του The Wrestler Michey Rourke, αλλά του αφιέρωσε το βραβείο, ενώ η Kate Winslet στην έκτη της συνολικά υποψηφιότητα (λαμβάνοντας υπόψη A και Β ρόλου), δήλωσε συγκινημένη που βρέθηκε στην ίδια κατηγορία με την Merryl Streep, η οποία συμπλήρωσε φέτος 15 υποψηφιότητες (με δύο βραβεύσεις).
Αναπάντεχη ήταν η βράβευση του ιαπωνικού Departures, το οποίο προτιμήθηκε από το πολιτικοποιημένο animation Waltz With Bashir και το Entre les Murs στην κατηγορία της ξενόγλωσσης ταινίας.
To πολυσυζητημένο και πιο οσκαρικό The Curious Case of Benjamin Button, αν και υποψήφιο σε 13 κατηγορίες αρκέστηκε τελικά σε 3 « παρηγορητικά » όσκαρ(καλλιτεχνικής διεύθυνσης, μακιγιάζ και οπτικών εφέ), ενώ το Wall-E επιλέχθηκε αναμενόμενα ως καλύτερη ταινία κινουμένων σχεδίων.
Ο Jackman στον απαιτητικό ρόλο του οικοδεσπότη ήταν απροσδόκητα καλός, και δεν θα είναι απίθανο μετά από αυτό το σόου να τον δούμε και σε κανένα μιούζικαλ. Τα καθιερωμένα ειρωνικά σχόλια και πειράγματα ήταν λιγότερα από προηγούμενες τελετές, ενώ ελάχιστες ήταν και οι αναφορές στην πρόσφατη εκλογή του Obama. Αντίθετα, το θέμα του γάμου των ομοφυλοφίλων επανήλθε αρκετές φορές (θυμίζουμε και την υποψηφιότητα του Milk σε αρκετές από τις κατηγορίες των βραβείων), ενώ αρκετοί καλλιτέχνες φορούσαν στο πέτο τους μια μικρή λευκή κορδέλα, σύμβολο της υποστήριξή τους στον γάμο των ομοφυλοφίλων.
Τέλος, συγκινητική ήταν η στιγμή της βράβευσης του βετεράνου κωμικού Jerry Lewis για το ανθρωπιστικό του έργο.
Ξεχωρίσαμε σε ένα βίντεο ορισμένες στιγμές της τελετής των Όσκαρ, ανάμεσα στις οποίες και την ομιλία του συμπαθέστατου βραβευμένου Ιάπωνα Kunio « sunk you» Kato (κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους) :

A.T


23/2/09

Βραβεία Oscar 2009


Με ατμόσφαιρα και ντεκόρ 30’ς, κάτι λίγο από μιούζικαλ, τις απαραίτητες δόσεις χιούμορ και συγκίνησης, και τον παρουσιαστή Hugh Jackman να κάνει σχεδόν τα πάντα σε ένα από τα πιο απαιτητικά σόου της ογδοντάχρονης ιστορίας του θεσμού, η τελετή των φετινών βραβείων Όσκαρ στο Kodak Theatre του Los Angeles μόλις τελείωσε. Οι πολυσυζητημένες διαρροές γύρω από τους νικητές ήταν μάλλον τελικά ελαφρώς πετυχημένες προβλέψεις, και εμείς σας αναφέρουμε ορισμένα από τα βασικά βραβεία :

Καλύτερης Ταινίας : Slumdog Millionaire

Σκηνοθεσίας : Danny Boyle (Slumdog Millionaire)

Σεναρίου (Πρωτότυπο) : Dustin Lance Black (Milk)

Σεναρίου (Διασκευασμένο) : Simon Beaufoy (Slumdog Millionaire)

Ερμηνείας Α' Ανδρικού Ρόλου : Sean Penn (Milk)

Ερμηνείας Α' Γυναικείου Ρόλου : Kate Winslet (The Reader)

Ερμηνείας Β' Ανδρικού Ρόλου : Heath Ledger (The Dark Night)

Ερμηνείας Β' Γυναικείου Ρόλου : Penélope Cruz (Vicky Cristina Barcelona)

Μοντάζ : Chris Dickens (Slumdog Millionaire)

Φωτογραφίας : Anthony Dod Mantle (Slumdog Millionaire)

Ξενόγλωσσης Ταινίας : Departures/Okuribito (Ιαπωνία) του Yojiro Takita


Θα επανέλθουμε άμεσα με περισσότερα σχόλια και ελπίζουμε και με κάποια αποσπάσματα από την 81η τελετή των Όσκαρ.


Α.Τ.

10/2/09

The Wrestler (Darren Aronofsky, 2009)


Αν μη τι άλλο, πρόκειται για μια διπλή επιστροφή. Πρώτα απ' όλα του Mickey Rourke, του μεγάλου αυτού ηθοποιού που δεν παίζει απλώς το ρόλο της ζωής του, παίζει την ίδια του τη ζωή (η μάχη με τον Sean Penn αναμένεται με αγωνία). Ταυτόχρονα του ανθρώπου που τον εμπιστεύθηκε και τον επανέφερε στη μεγάλη οθόνη: του Darren Aronofsky, που μετά από ένα μικρό διάλειμμα επιστρέφει στον ωμό, αιχμηρό, ανελέητο κινηματογράφο με τον οποίο τον γνωρίσαμε.
Η ιστορία είναι απλούστατη, είναι η ιστορία ενός παλαιστή, του Randy the Ram, ή καλύτερα η ιστορία της παρακμής του. Η ακμή του ουσιαστικά αναφέρεται συνοπτικά στην εισαγωγή και δεν αποτελεί μέρος της ταινίας. Η παρακμή του καταγράφεται από όλες τις απόψεις, τη σωματική, όπου το κορμί του έχει μετατραπεί σε δοχείο παραϊατρικών σκευασμάτων και παραπαίει, αδύναμο να ανταποκριθεί στον παραλογισμό της πάλης, τη συναισθηματική, όπου η μόνη του επικοινωνία εκτός αρένας είναι με μια στριπτιζέζ με την οποία ανταλλάσσουν μερικές κουβέντες κατά τη διάρκεια του χορού, αλλά και την ψυχική, την οικονομική, την επαγγελματική.
Ομολογώ ότι στο πρώτο μισάωρο σκεφτόμουν σοβαρά να φύγω. Μου φαινόταν ότι παρακολουθούσα έναν καταιγισμό βίας χωρίς καμία ουσία, χωρίς κανένα λόγο ύπαρξης. Η ταινία ξεκινάει σαν φόρος τιμής στο wrestling, αποκλειστικά για τους φαν του είδους. Και μετά το καρδιακό επεισόδιο, το τέλος είναι προδιαγεγραμμένο, και ως εκ τούτου έλεγα γιατί να κάτσω να το υποστώ μέχρι τέλους; Όμως σιγά σιγά αρχίζει να χτίζει μια εναλλακτική πορεία για τον ήρωα που μοιάζει να είναι εφικτή, ένα παραθυράκι ελπίδας. Και εκεί η ταινία αρχίζει να αποκτά ένα νόημα.
Το νόημα για μένα έχει να κάνει κυρίως με τα όρια. Κάτι που φαίνεται πιο ξεκάθαρα μέσα από την τοπολογία της ταινίας. Οι βασικοί χώροι της ταινίας είναι πέντε: το σπίτι του ήρωα, η αρένα, το στριπτιζάδικο, το πολυκατάστημα, το σπίτι της κόρης του. Για να μπει σε αυτούς τους πέντε χώρους, ο ήρωας πρέπει να υπερβεί κάποια όρια. Για να μπει στο σπίτι του πρέπει να ξεχρεώσει τον ιδιοκτήτη που σημαίνει να συμμετάσχει σε αγώνες για να βρει χρήματα. Για να μπει στην αρένα πρέπει να βρει τις χαμένες δυνάμεις του, να χαπακωθεί με κάθε είδους ουσίες. Για να μπει στο στριπτιζάδικο, πρέπει να ξεκαθαρίσει ποια είναι η σχέση του με την Κάσιντυ, γιατί είναι ένας χώρος στον οποίο απαγορεύονται τα συναισθήματα. Για να πάει στον χώρο εργασίας του, πρέπει να αποδυθεί το ρόλο του σουπερστάρ και να γίνει ταπεινός, ανθρώπινος. Όταν πρωτοπηγαίνει στο σπίτι της κόρης του, εκείνη τον αφήνει απ' έξω. Τη δεύτερη φορά, πηγαίνουν μαζί περίπατο και επισκέπτονται χώρους που τους συνδέουν από την εποχή που ακόμα πατέρας και κόρη είχαν σχέση. Οι χώροι αυτοί, που άλλοτε ζούσαν ένδοξες στιγμές (όπως η σχέση του Ράντι με την κόρη του), είναι τώρα εγκαταλελειμμένοι, παγεροί, άδειοι. Για μια στιγμή, στην υπέροχη σκηνή του χορού, φαίνεται να μπορούν να ξαναγεμίσουν, να αναθερμανθούν χάρη στα συναισθήματα. Όμως τα πολλά λάθη του παρελθόντος δεν μπορούν να επιτρέψουν άλλο: ούτε το στριπτιζάδικο ούτε το σπίτι της κόρης του μπορούν να του παράσχουν καταφύγιο, συναισθήματα, συντροφιά. Ο μοναχικός δρόμος της αυτοκαταστροφής είναι αναπόφευκτος: ο μόνος χώρος που του ανήκει, που είναι φιλόξενος, όπου τον αγαπάνε, είναι το ρινγκ, με τις ιαχές του κοινού και τις νότες των Guns N' Roses.
Ο Aronofsky υπογράφει μια ταινία εξίσου δυνατή με τις δύο πρώτες του, δεν θα πω και εξίσου καλή, αλλά για το είδος της και για το θέμα της δύσκολα θα μπορούσε να γίνει καλύτερη. Και για τους ευαίσθητους θεατές (σαν και μένα), προτείνω να το σκεφτείτε καλά πριν τη δείτε.

M.M.

6/2/09

Ψηφιακό Αρχείο Ελληνικού Κινηματογράφου


Έγινε την προηγούμενη βδομάδα στην Αθήνα η παρουσίαση του νέου δικτυακού κόμβου του Ψηφιακού Αρχείου Ελληνικού Κινηματογράφου. Είναι ένα από τα αποτελέσματα του σημαντικότατου έργου ψηφιοποίησης που ανέλαβε το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, χρηματοδοτούμενο από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Κοινωνία της Πληροφορίας. Έργο που δρομολογήθηκε επί προεδρίας Διαγόρα Χρονόπουλου και πραγματοποιήθηκε επί προεδρίας Παπαλιού, με υπεύθυνο τον Μάνο Ευστρατιάδη, συμβάλλει καθοριστικά στη διάσωση και τη μελέτη των σημαντικότερων ελληνικών ταινιών του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα. Οι συντελεστές του έργου πρσπάθησαν να συγκεντρώσουν τα χαρακτηριστικότερα δείγματα του ελληνικού κινηματογράφου με τρόπο που να εκπροσωπούνται οι περισσότεροι δημιουργοί του. Συνολικά ψηφιοποιήθηκαν και παρουσιάζονται στο site 284 ταινίες, που αντιστοιχούν σε 404 ώρες κινηματογραφικού υλικού.
Αν και μπορώ να σας αφήσω να το ανακαλύψετε μόνοι σας, θα κάνω μια μικρή παρουσίαση του site. Πρώτα απ' όλα, είναι τρίγλωσσο (ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά), κάτι που επιτρέπει την προώθηση του ελληνικού κινηματογράφου και στο εξωτερικό. Δεύτερον, περιλαμβάνει μια συνοπτική ιστορική ανάλυση του ελληνικού κινηματογράφου, από τις απαρχές του μέχρι σήμερα, γραμμένη από τον Γιάννη Μπακογιαννόπουλο και διανθισμένη με αποσπάσματα από τις ταινίες που αναφέρονται. Το βασικότερο όμως κομμάτι του ιστότοπου είναι το Ψηφιακό Αρχείο. Εκεί μπορεί κανείς να βρει για κάθε ταινία ένα δελτίο με τα στοιχεία της ταινίας, τους συντελεστές της, βιογραφικά στοιχεία για το σκηνοθέτη και τις διακρίσεις που κέρδισε η ταινία. Κάθε ταινία συνοδεύεται από μια κριτική παρουσίαση, επίσης απο τον Γιάννη Μπακογιαννόπουλο. Το σημαντικότερο όμως κομμάτι είναι αυτό της τεκμηρίωσης, που περιλαμβάνει την αποδελτίωση και καταγραφή των πραγματολογικών στοιχείων κάθε ταινίας, όπου μπορεί κανείς να βρει στοιχεία για το ιστορικό πλαίσιο της ταινίας, για τον τόπο όπου γυρίστηκαν, για την ενδυμασία, την αρχιτεκτονική, τη μουσική, τα ήθη και τα έθιμα της εποχής. Το ενδιαφέρον και η πρωτοτυπία αυτού του εγχειρήματος έγκειται στο ότι περιέχει χαρακτηριστικά αποσπάσματα για ορισμένα από αυτά τα στοιχεία, αλλά και δίνει τη δυνατότητα θεματικής αναζήτησης των ταινιών. Βάζοντας δηλαδή ως λέξη-κλειδί το "καφενείο" μπορεί κανείς να βρει όλες τις σκηνές που έχουν να κάνουν με καφενείο.
Ο υπεύθυνος του έργου δήλωσε ότι, απ' όσο έψαξε στο διαδίκτυο, δεν βρήκε σε καμία άλλη χώρα τόσο εξαντλητική παρουσίαση και καταγραφή ενός εθνικού κινηματογράφου. Ασφαλώς δεν έχω λόγο να τον διαψεύσω, και τουλάχιστον γνωρίζοντας από τη Γαλλία δεν ξέρω να υπάρχει κάτι αντίστοιχο. Ίσως αυτό που λείπει σε σχέση με άλλες χώρες είναι μια βιβλιογραφική κάλυψη αυτού του έργου. Αυτό βέβαια θα ήθελε όχι μόνο ένα εκδοτικό έργο αλλά και τη δημιουργία κάποιας κινηματογραφικής βιβλιοθήκης. Στα σχέδια πάντως του ΕΚΚ είναι η δημιουργία ενός σπουδαστηρίου όπου φοιτητές και μελετητές θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στο έργο αυτό. Η μόνη ένσταση που ακούγεται είναι ότι αυτή η σημαντική δουλειά δεν θα πρέπει να οδηγήσει στην παραμέληση της συντήρησης των ίδιων των φιλμ, που έχουν σαφώς περισσότερο χρόνο ζωής.

Μ.Μ.

3/2/09

Slumdog Millionaire (Danny Boyle, 2008)


Ανάμεσα στο Hollywood και το Bollywood, και δίχως ουσιαστικά να ανήκει σε κάποιο από τα δύο (καθώς πρόκειται για καθαρά βρετανική παραγωγή), το Slumdog Millionaire του Βρετανού Danny Boyle, μπαίνει στην κούρσα των σημαντικών κινηματογραφικών βραβείων αυτού του μήνα (BAFTA στην Μεγάλη Βρετανία και Oscar στις ΗΠΑ) με την χαρακτηριστική ταχύτητα της κινηματογραφικής του αφήγησης και με τον τίτλο του « μεγάλου αουτσάιντερ » της φετινής χρονιάς. Έχοντας ωστόσο επικρατήσει τόσο στις Χρυσές Σφαίρες στις δύο βασικές κατηγορίες (καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας), όσο και στα Βρετανικά Βραβεία Ανεξάρτητου Κινηματογράφου (BIFA), και με 10 συνολικά υποψηφιότητες στα Όσκαρ, μόνο « αουτσάιντερ » δεν θα μπορούσε τελικά να θεωρηθεί.
Βασισμένο στο επιτυχημένο μυθιστόρημα « Q & A » τoυ Ινδού Vikas Swarup, το Slumdog Millionaire επαναφέρει μια θεματική η οποία έχει απασχολήσει τον σκηνοθέτη και σε προηγούμενες ταινίες του (το εξαιρετικό Shallow Grave του 1995, στα ελληνικά Μικρά Εγκλήματα Μεταξύ Φίλων, από τις σπάνιες φορές που ο μεταφρασμένος τίτλος είναι ίσως πιο επιτυχημένος από τον αυθεντικό, και το Millions του 2004) : το χρήμα και τις επιπτώσεις του.
Ήρωάς του αυτή τη φορά ένας νεαρός Ινδός, ο οποίος από τις φτωχογειτονιές (slums) της Βομβάης φτάνει στα πλατώ του δημοφιλέστερου τηλεοπτικού παιχνιδιού της χώρας (η ινδική εκδοχή του Ποιός θέλει να γίνει εκατομμυριούχος), παίζοντας στην κυριολεξία το παιχνίδι της ζωής του, καθώς όλες οι ερωτήσεις στις οποίες καλείται να απαντήσει έχουν άμεση σχέση με σημαντικές στιγμές του παρελθόντος του. Μέσα από τα διαδοχικά flashbacks που ακολουθούν τις ερωτήσεις, παρακολουθούμε λοιπόν την ιστορία του νεαρού Jamal Malik, τη σχέση του με τον αδελφό του, τον έρωτά του με την Latika.
Χάρη σε ένα ιδιαίτερα έξυπνο και πρωτότυπο σενάριο, ο σκηνοθέτης του Trainspotting ξεδιπλώνει περίτεχνα όλες εκείνες τις αρετές που έκαναν γνωστό και αγαπητό -ή σε άλλους μισητό- τον κινηματογράφο του : ιλλιγιώδες μοντάζ (συνεργάτης του για πρώτη φορά ο Chris Dickens), συνεχής κίνηση της κάμερας και καλειδοσκοπικά πλάνα (o Άγγλος διευθυντής φωτογραφίας Αnthony Dod Mantle, συνεργάτης του Boyle στο 28 Days Later αλλά και του Lars von Trier στο Dogville), μια αισθητική πολύ κοντά στο βίντεοκλιπ.
Συνδυάζοντας το κωμικό με το τραγικό, το « μπολλυγουντιανό κιτς » με τον βρετανικό κυνικό ρεαλισμό, και δίχως να φλυαρεί ή να προσπαθεί να μελοδραματοποιήσει το θέμα του, ο Boyle ρίχνει « κλεφτές ματιές » στην καθημερινότητα της Ινδίας, δίνοντάς μας μια από τις πιο ολοκληρωμένες δημιουργίες του, μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς.
A.T.