3/7/08

Klute (Alan J. Pakula, 1971)

Αφού παίζεται ακόμα στα αθηναϊκά θερινά (δεν ξέρω αν θα συνεχίσει και αυτή την εβδομάδα) η επανέκδοση της ταινίας του Alan Pakula, ας γράψουμε και εμείς τη γνώμη μας. Το Klute (Η Εξαφάνιση, στα ελληνικά) ανήκει σε μια τάση αναβίωσης του φιλμ νουάρ στα τέλη του ’60 και τις αρχές του ’70 (μαζί με Point Blank, The Long Goodbye, κα). Ο Klute, ο ιδιωτικός ντετέκτιβ Donald Sutherland, κατά τη διάρκεια της έρευνάς του για έναν εξαφανισμένο φίλο, γνωρίζει ένα call-girl (τη βραβευμένη με όσκαρ για τον ρόλο της, Jane Fonda) και διαπιστώνει ότι απειλείται η ζωή της από ένα παρανοϊκό πελάτη της. Αποφασίζει λοιπόν να την προστατέψει, χωρίς αρχικά, αλλά έπειτα με τη συναίνεσή της.

Η ταινία παρουσιάζει ενδιαφέρον για δύο λόγους: πρώτον για την σκοτεινή ατμόσφαιρα αγωνίας (χάρη στην υπέροχη νεονουάρ φωτογραφία του Gordon Willis), η οποία προϊδεάζει για το κλίμα που θα επικρατήσει στην Αμερική την δεκαετία του ’70 (βλέπε τις επόμενες ταινίες του Pakula, το Parallax View, τη Συνομιλία του Κόπολα), με τα πολιτικά σκάνδαλα, τις δολοφονίες, την οικονομική κρίση, το τέλμα του ηρωισμού. Δεύτερον, γιατί εξετάζει το θέμα των φύλων, ενώ είναι ακόμα επίκαιρα τα φεμινιστικά κινήματα και η λεγόμενη σεξουαλική επανάσταση.

Ωστόσο, παρά τις αλλαγές στην αμερικανική κοινωνία, οι ταινίες φεμινιστικής οπτικής θα αργήσουν να έρθουν. Το γεγονός ότι βλέπουμε την πρωταγωνίστρια της ταινίας (δικαίως αναρωτιούνται κάποιοι γιατί δεν ονομάστηκε Bree η ταινία) ως πόρνη που μπορεί να ζει μόνη της και ανεξάρτητη σε μια μεγαλούπολη είναι ήδη μια τολμηρή αναπαράσταση για τον mainstream κινηματογράφο της εποχής. Όμως αυτή η ανεξαρτησία της αποδεικνύεται όχι μόνο εύθραυστη, αλλά αδύνατη. Η παρουσία του ντετέκτιβ δηλώνει την ανάγκη ύπαρξης ενός άντρα για να την προστατεύει. Και όχι μόνο αυτό: η εικόνα του τέλους με το ευτυχισμένο ζεύγος να φεύγει για κάποιον άγνωστο προορισμό πιθανόν στην επαρχεία, μακριά από τη διαστροφή της πόλης, είναι μια επιστροφή στο παραδοσιακό όνειρο της πατριαρχικής οικογενειακής ευτυχίας. Βέβαια, και η φιγούρα του Klute είναι ένα δείγμα της κρίσης του αντρισμού και του ηρωισμού που είναι σύμπτωμα των κοινωνικών αλλαγών. Αλλά παραμένει το δυνατό αρσενικό, που συμβολίζει την προστασία. Μια ερμηνεία που έχει δοθεί στην ταινία (και τη θεωρώ αρκετά επιτυχή) είναι ότι o Klute και ο δολοφόνος Cable είναι συμπληρωματικοί χαρακτήρες σε σχέση με την Bree: ο ένας την τιμωρεί για τη ζωή που έχει επιλέξει και ο άλλος την επιβραβεύει για τον παραδοσιακό ρόλο που της προσφέρει να ακολουθήσει. Αυτή η διπολικότητα κυριαρχεί σε αρκετές ταινίες της περιόδου και δείχνει τον ασυνείδητο ίσως φόβο και την απειλή που βιώνουν οι άντρες της εποχής απέναντι στην απελευθέρωση των γυναικών. Ακριβώς γιατί καλούνται και οι ίδιοι να αλλάξουν ρόλο.

M.M.

1 σχόλιο:

tentas είπε...

καταπληκτικη ταινία
και τρομερό soundtrack