Two In The Soup

Δικαίωμα στη γιούχα

Πολλές συζητήσεις ακούστηκαν αυτό το καλοκαίρι σχετικά με τη γιούχα την οποία προκάλεσε η παράσταση της Μήδειας του Βασίλιεφ στην Επίδαυρο. Παίρνω αφορμή από τα άρθρα που δημοσίευσε η Καθημερινή την τελευταία Κυριακή για να εκφράσω κι εγώ κάποια σχόλια για το ζήτημα. Ο Βασίλης Αγγελόπουλος θεωρεί ότι το γεγονός ότι «το κοινό έχει γίνει πολύ ανοιχτό και εξαιρετικά ανεκτικό» είναι μεν μια «θετική διαπίστωση», αλλά και «λίγο μελαγχολική, αν όχι και επικίνδυνη».Ο Γιάννης Βαρβέρης κατηγορεί το «μεσογειακό μας ταμπεραμέντο» για τα έκτροπα, ενώ ο Σπύρος Παγιατάκης επικαλείται τον Αλέξη Μινωτή, ζητώντας λίγη «ευλάβεια». Τέλος, ο Γιάννης Σταυρακάκης, αφού αναγνωρίζει το δικαίωμα του κοινού στη γιούχα, αναρωτιέται μήπως οι αντιδράσεις αυτές είναι προϊόν συντηρητισμού και εσωστρέφειας που τελικά λειτουργεί τρομοκρατικά. Και αν το τελευταίο ερώτημα αξίζει να απαντηθεί, σίγουρα δεν θεωρώ άξιες σχολιασμού δηλώσεις καλλιτεχνών που διάβασα τον τελευταίο καιρό στις εφημερίδες, όπως του Κιμούλη και του Λιγνάδη, που θεωρούν ότι αν δεν αρέσει η παράσταση στον θεατή μπορεί να φύγει, ή ακόμα χειρότερα του Λιβαθινού που υποστηρίζει ότι με τέτοιες αντιδράσεις απαξιώνεται η θεατρική πράξη!

Έλεος (όπως είπε, καθώς φαίνεται, και κάποιος θεατής στην Επίδαυρο)! Μα τι είναι η θεατρική πράξη αν όχι η ζωντανή επικοινωνία και διάδραση μεταξύ ηθοποιών και κοινού; Όπως κάθε διάλογος μπορεί ορισμένες φορές να παρεκτραπεί και να οδηγήσει σε ακραίες αντιδράσεις, αμφίδρομα μάλιστα, αν και συνήθως ο πελάτης είναι αυτός που έχει δίκιο. Και τι πελάτης! Όχι μόνο έχει πληρώσει το ακριβό αντίτιμο του εισιτηρίου, αλλά και τη μεταφορά στην Επίδαυρο, και εμμέσως έχει χρηματοδοτήσει ως φορολογούμενος την ίδια την παράσταση. Έχει κάθε δικαίωμα λοιπόν να αντιδράσει αν κάτι δεν του αρέσει. Όπως είχε το δικαίωμα ο θεατής στα αρχαιοελληνικά θέατρα, όπως το έχει στο φεστιβάλ της Αβινιόν, όπως στην παρισινή όπερα. Και με τρόπο πολύ χειρότερο μερικές φορές απ’ ό,τι οι «τριτοκοσμικοί» (όπως χαρακτηρίστηκαν) νεοέλληνες. Γι’ αυτό άλλωστε είναι και το θέατρο η κατεξοχήν δημοκρατική τέχνη. Γι’ αυτό και δεν μπορεί να αποτελέσει μουσειακό έκθεμα, όπως οι άλλες τέχνες. Όσο για το κατά πόσο θίγονται οι ίδιοι οι καλλιτέχνες, αν ανατρέξει κανείς στις δηλώσεις των πρωταγωνιστών θα διαπιστώσει το αντίθετο.

Ασφαλώς έχει τα δίκια της και η άλλη πλευρά. Γιατί οι θεατές στους οποίους αρέσει η παράσταση να μην μπορούν να μην την παρακολουθήσουν με την ησυχία τους εξαιτίας μιας μερίδας (;) ένθερμων; Εδώ παρεμβάλλεται και το δικαίωμα διαλόγου μεταξύ των θεατών, όπου συνήθως βέβαια υπερισχύει ο πιο κάφρος. Αλλά θεωρητικά τουλάχιστον, αν πρόκειται μόνο για μια μερίδα κάφρων μπορούν να απομονωθούν. Το άλλο ερώτημα (το οποίο και θέτει ο Γιάννης Σταυρακάκης) είναι μήπως τελικά οι αντιδράσεις είναι προϊόν στείρου συντηρητισμού ή και ελληνοκεντρισμού; Και προσθέτω: γιατί η γιούχα έγινε μόνο στην Επίδαυρο και όχι στη Θεσσαλονίκη ή στην Πάτρα; Προφανώς το κοινό της Επιδαύρου είναι πιο απαιτητικό. Επίσης, το Θέατρο της Επιδαύρου έχει συνδεθεί με το μύθο της ιερότητας την οποία επικαλούνται κάθε χρόνο όσοι έχουν να κριτικάρουν παραστάσεις (άσχετα αν πολλοί από αυτούς πηγαίνουν στην Επίδαυρο για τα φωτογραφικά φλας και για κοψίδια στο Ληγουριό). Όσο για εκείνους που κατηγορούν το κοινό για το συντηρητισμό του, πρέπει να αναζητήσουν τις αιτίες του φαινομένου (οι ίδιοι καλλιτέχνες που διαμαρτύρονται για την αμάθεια του κοινού είναι αυτοί που το παιδεύουν από την τηλεόραση). Και όσοι ζητούν από τον θεατή να εγκαταλείψει το θέατρο όταν δεν του αρέσει κάτι, ίσως πρέπει να σκεφτούν οι ίδιοι να μην πηγαίνουν σε θέατρα όπου συχνάζουν «απολίτιστοι» θεατές.

M.M