Two In The Soup

Let the right one in (Tomas Alfredson, 2008)

«Let the right one in
Let the old dreams die
Let the wrong ones go
They cannot do what you want them to do
And when at last it does
I'd say you were within your rights to bite
The right one and say, what kept you so long ?»
(«Let the right one slip in», Morissey)

Λίγες ώρες πριν πάω να δω την ταινία, διάβαζα στην εφημερίδα για το περιστατικό του νέου μαθητή του ΟΑΕΔ, που πυροβόλησε τρία άτομα πριν αυτοκτονήσει. Μια ειδικός έγραφε ότι πίσω από την πράξη του νεαρού κρυβόταν μια ιστορία "bullying", εκφοβισμού από κάποιους νταήδες (για την ακρίβεια μιλάει για το νέο φαινόμενο του "cyberbullying", το οποίο δεν θα μας απασχολήσει επί του προκειμένου). Στην Ελλάδα δεν είχαμε ακόμα ζήσει πολλά τέτοια περιστατικά, αλλά τον τελευταίο καιρό όλο και αυξάνονται (βλ. και την ιστορία του Άλεξ, για την οποία ποτέ δεν μάθαμε τι πραγματικά συνέβη). Στη Βόρεια Ευρώπη όμως και στις Ηνωμένες Πολιτείες τα φαινόμενα αυτά ανθούν εδώ και καιρό. Και φυσικά έχουν αποτελέσει θέμα πολλών ταινιών.
Έχοντας φρέσκιες λοιπόν στο μυαλό μου αυτές τις σκέψεις, είδα και το Άσε το κακό να μπει από αυτή τη σκοπιά. Ασφαλώς αυτό δεν είναι το βασικό θέμα της ταινίας. Είναι πρωτίστως μια πρωτότυπη ταινία τρόμου και φαντασίας, με φόντο το γκρίζο και παγερό σουηδικό τοπίο. Είναι μια ασυνήθιστη, ρομαντική ιστορία παιδικής αγάπης. Ξεφεύγει από τα στενά πλαίσια των αμερικάνικων εμπορικών εφηβικών ταινιών τρόμου, για να ενταχθεί σε μια πλούσια παράδοση γοτθικών ταινιών τρόμου από τον Νοσφεράτου του Murnau ως τον Δράκουλα του Coppola και το Interview with the Vampire του Neil Jordan. Άραγε έχουμε να κάνουμε με μια διαφοροποίηση ανάμεσα στις αμερικάνικες και τις ευρωπαϊκές ταινίες τρόμου (το ερώτημα τίθεται προς το Α.Τ., γνώστη του είδους); Όπου ενώ στις πρώτες το "κακό" παρουσιάζεται ως απειλή, στις δεύτερες παρουσιάζεται ως κάτι αναπόφευκτο, ως η άλλη πλευρά, ως το διαφορετικό, ως το απωθημένο; (Μήπως άλλωστε αυτό δεν επισημαίνει και ο τίτλος, που δεν λέει "Άσε το κακό να μπει" άλλα "Άσε το σωστό, το δίκαιο να μπει";) Δεν νομίζω ότι είναι τυχαίο το γεγονός ότι στην ταινία του Tomas Alfredson το "κακό" συνδέεται με το διαφορετικό, είτε αυτό έχει να κάνει με την αδυναμία προσαρμογής του Όσκαρ στο σχολείο, είτε με την σεξουαλική διαφορετικότητα. Ενώ όμως στις περισσότερες "ρομαντικές" ταινίες τρόμου το ερωτικό στοιχείο εκφράζεται συνήθως μέσα από παράξενες ετερόφυλες ενώσεις, εδώ τείνει προς το ερμαφρόδιτο και το ασεξουαλικό. Η ένωση των δύο παιδιών έχει να κάνει περισσότερο με το ζεστό και το κρύο, με το λευκό και το κόκκινο, με τη δύναμη και την αδυναμία, παρά με το αρσενικό και το θηλυκό. Μήπως αντί για goth να πρέπει να μιλήσουμε για μια emo ταινία;
Για να επανέλθω όμως στις αρχικές σκέψεις, νομίζω ότι ένα από τα ενδιαφέροντα στοιχεία της ταινίας, που την διαφοροποιεί από πολλά άλλα δείγματα του είδους, είναι ότι συνδυάζει τη ρεαλιστική απόδοση του περιβάλλοντος και των γεγονότων με τα παραδοσιακά στοιχεία των ταινιών τρόμου. Ενώ λοιπόν ο περίγυρος του αγοριού παρουσιάζεται σχετικά ρεαλιστικά, δηλαδή η οικογένεια, το σχολείο, η γειτονιά, αντίθετα η σχέση του με την Έλι ανήκει πλήρως στην επικράτεια της φαντασίας. Τόσο που μπορεί κανείς να δει κανείς όλη την ιστορία σαν μια σύγκρουση πραγματικού και φαντασιακού και την ύπαρξη της Έλι σαν μια φαντασίωση. Ο Όσκαρ ψάχνει μια απόδραση από την ψυχρότητα και την αδιαφορία των γονιών του, από τον εκφοβισμό και τη βία που υφίσταται στο σχολείο, από τη μοναξιά του. Και αυτή την απόδραση την ενσαρκώνει η Έλι, που του προσφέρει ζεστασιά, επικοινωνία, κατανόηση. Και βέβαια την εκδίκηση που ζητούσε, τη βία που δεν είχε τη δύναμη να ασκήσει. Το "κακό" υπήρχε πάντα ως φαντασίωση στο μυαλό του Όσκαρ, όταν μάζευε τα αποκόμματα από τις εφημερίδες ή έπαιζε με το μαχαίρι του. Όμως με την Έλι η φαντασίωση θα πάρει σάρκα και οστά. Άλλωστε και σε μια ιστορία αντίστοιχης εφηβικής φαντασίωσης, το Elephant, η ερωτική πράξη δεν είναι αυτή που προηγείται της εκπλήρωσής της;

Και για όσους ενδιαφέρονται για ένα άλλο δείγμα γραφής του σκηνοθέτη, μπορούν να δουν και ένα ταινιάκι του στο πλαίσιο της αντιαλκοολικής εκστρατείας (την οποία το blog υποστηρίζει ένθερμα).

M.M.