3/6/12

De rouille et d'os (Jacques Audiard, 2012)

Θα ξαναπιάσω το νήμα κάπου εκεί που το είχε αφήσει ο συνάδελφος, για χάρη μιας ακόμα γαλλικής ταινίας, που άλλωστε αναφέρεται και αυτή στο θέμα της αναπηρίας, από τη δραματική σκοπιά αυτή τη φορά. Και αν ο τίτλος μιλάει για Σκουριά και Κόκκαλα, εμένα πιο πολύ θα μου ταίριαζε στο περιεχόμενο της ταινίας ο Πάγος και το Γυαλί, με όλα τα συμβολικά τους παράγωγα.

Να εξηγηθώ, ξεκινώντας από τα βασικά: πρόκειται για έναν παρακμιακό μποξέρ-παλαιστή-πορτιέρη-σεκιουριτά (τον εκλπηκτικό Matthias Schoenaerts που γνωρίσαμε ήδη από το Bullhead - να θυμηθώ κάποια στιγμή να σας μιλήσω και γι' αυτό, αξίζει) που γνωρίζει μια εκπαιδεύτρια φαλαινών, η οποία παθαίνει ένα τρομακτικό ατύχημα και μένει ανάπηρη. Όσο και αν το θέμα της αναπηρίας με τρόμαζε πριν δω την ταινία, ο Audiard καταφέρνει να το προσεγγίσει με έναν αρκετά ευαίσθητο τρόπο, εστιάζοντας το βάρος σε κάποιες σκηνές (πχ. τη στιγμή που η Marion Cotillard ξυπνάει στο κρεβάτι του πόνου) ενώ προσδίδει ελαφρότητα σε κάποιες άλλες (στο περπάτημα του Ρόμποκοπ, στις ερωτικές σκηνές). Η σχέση τους χτίζεται και διαμορφώνεται γύρω από τους περιορισμούς και την ψυχρότητα που ο καθένας έχει επιβάλει (την επιγραμματική επικοινωνία μέσω sms, την έλλειψη τρυφερότητας), σαν να τους χωρίζει πάντα ένα γυαλί, σαν να μην έχει σπάσει ποτέ ο πάγος, όχι μόνο μεταξύ τους, αλλά και με τους υπόλοιπους ανθρώπους (βλ. την επιφυλακτική και απόμακρη συνάντηση του ήρωα με την αδερφή του). Αυτό το γυαλί άλλοτε είναι μεταφορικό και άλλοτε γίνεται κυριολεκτικό, είτε είναι το τζάμι του αυτοκινήτου απ' όπου εκείνη τον παρακολουθεί να παλεύει, είτε το πλεξιγκλάς του δελφινάριου απ' όπου ξαναβρίσκει την επικοινωνία με τις φάλαινες.
Θα πρέπει να περιμένουμε το τέλος της ταινίας για να σπάσει ο πάγος, να ραγίσει το γυαλί και να μπει από τη χαραμάδα το συναίσθημα, να γίνει επιτέλους η σχέση ανθρώπινη και να γίνουν και οι δύο ξανά άνθρωποι. Αν εξαιρέσουμε το κοινωνικό κομμάτι της αφήγησης, που αποτελεί μάλλον αφορμή και δεν αλλάζει τίποτα στην κυρίως ιστορία (η διατάραξη της σχέσης του ήρωα με την αδερφή του και οι λόγοι που οδηγούν σε αυτήν), δεν θα συμφωνήσω με τις κριτικές που δέχτηκε γενικά η ταινία στη Γαλλία. Κατηγορήθηκε για την ψυχρότητά της, ενώ στην ουσία αυτό προσπαθούσε να πετύχει ως αντιστάθμισμα στο μελόδραμα. Ίσως έτσι για κάποιους να μετέτρεψε το γυαλί σε γυάλα ή σε δοκιμαστικό σωλήνα όπου ο Audiard ετοίμασε το τελευταίο του πείραμα, έχοντας τους δύο ταλαντούχους ηθοποιούς ως το τέλειο μείγμα. Αυτό βέβαια που έχω ως μόνη κριτική, είναι αυτή η βίαιη καθοδήγηση και χειραγώγηση του θεατή προς την καταστροφή και την τραγωδία, που έχω άλλωστε να προσάψω και στο Bullhead (αλλά είπαμε αυτά θα τα πούμε μια επόμενη φορά). 
M.M.