Two In The Soup

Bob & Carol & Ted & Alice (Paul Mazursky, 1969)

Αν και σχετικά άγνωστη σήμερα, ίσως επειδή δεν εκτιμήθηκε αρκετά από την κριτική της εποχής, αλλά ούτε αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τη δεκαετία του 60 όπως άλλες ταινίες (πχ Ο πρωτάρης), η ταινία του Paul Mazursky όχι μόνο είναι αξιομνημόνευτη αλλά φαντάζει εξίσου ενδιαφέρουσα με τις υπόλοιπες μείζονες ταινίες της γενιάς της. Ίσως για τους σύγχρονούς της να μην αποτέλεσε μια αρκετά ρεαλιστική απεικόνιση της εποχής και των αναζητήσεών της με την οποία να μπορούν να ταυτιστούν, ωστόσο σίγουρα είναι μια έξυπνη και προσεγμένη ταινία, με διαλόγους που φέρνουν στο μυαλό τις μετέπειτα ταινίες του Woody Allen, με αναφορές στο πνεύμα της δεκαετίας εξίσου διεισδυτικές με το βλέμμα του Mike Nichols ή του Arthur Penn (βλ. Alice’s Restaurant), και ερμηνείες που δεν απέχουν πολύ από τα συγκαιρινά επιτεύγματα του Κασσαβέτη (ο Elliott Gould στις καλύτερές του στιγμές, η Natalie Wood στα ομορφότερά της).

Δύο ζευγάρια, προερχόμενα από τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις, βιώνουν την επίδραση της σεξουαλικής επανάστασης, μέσω της συμμετοχής του ενός ζεύγους σε μία πειραματική ομαδική θεραπεία, που τους απελευθερώνει από τα συμπλέγματά τους και τους ανοίγει τους πνευματικούς και σεξουαλικούς ορίζοντες. Στη συνέχεια, οι νέες αυτές ελευθεριάζουσες αξίες που υιοθέτησαν τους αποξενώνουν αρχικά από τους κοντινούς φίλους τους, αλλά τελικά θα επηρεάσουν και εκείνους, οδηγώντας σε μια απόπειρα ανταλλαγής συντρόφων. Η βασική λοιπόν προβληματική έγκειται στο κατά πόσο πρέπει να προσπαθούμε να επιβάλλουμε τις αξίες μας στους άλλους, τι συνέπειες μπορεί να έχει κάτι τέτοιο. Ο σκηνοθέτης δεν κρίνει τις ίδιες τις αξίες, αλλά τοποθετείται μάλλον υπέρ του πειραματισμού. Τα νέα ήθη που ξεπρόβαλλαν μέσω τις γενιάς του Woodstock αξίζουν να δοκιμαστούν και τελικά να μείνει από αυτά ό,τι συντελεί στην χειραφέτηση των ανθρώπων, ανεξαρτήτως ηλικίας. Καθόλου τυχαίο δεν είναι ότι στο τέλος της ταινίας ακούγεται το «What the world needs now is love». Η ανιδιοτελής αγάπη και ο ελεύθερος έρωτας, ήταν τελικά από τις πιο βασικές διεκδικήσεις που προέβαλε η γενιά της δεκαετίας του 60, του «Make love, not war». Μπορεί να μην κατάφεραν με την αγάπη να σταματήσουν τον πόλεμο και να ενώσουν τις φυλές και τους λαούς, άλλαξαν ωστόσο τις ανθρώπινες σχέσεις, καταρρίπτοντας πολλά ταμπού.

Ύστερα από πέντε δεκαετίες, όλα όσα πραγματεύεται η ταινία έχουν πια χιλιοειπωθεί, ανήκουν στο πεδίο των πιο τετριμμένων συζητήσεων, των τηλεοπτικών σειρών και των reality shows, παρόλα αυτά ο τρόπος που παρουσιάζονται από τον Mazursky διαθέτει μια αυθεντικότητα που τους επιτρέπει να στέκονται ακόμα και σήμερα. Μια κωμωδία ηθών, στο φόντο της οποίας παρελαύνουν τα ναρκωτικά, η ψυχανάλυση (όχι με εκλαϊκευμένο τρόπο, ούτε με ελιτίστικο), οι πνευματικές αναζητήσεις της γενιάς. Μαζί με το Taking Off, πρώτη αμερικάνικη ταινία του Milos Forman, το Bob & Carol & Ted & Alice αντικατοπτρίζει το κλίμα των sixties πιστότερα από τις πολυδιαφημισμένες επιτυχίες της εποχής.

M.M.