Barry Lyndon (Stanley Kubrick, 1975)

Η εκπληκτική έκθεση Stanley Kubrick η οποία φιλοξενείται αυτόν τον καιρό στην Cinémathèque Française του Παρισιού (σύντομα θα ακολουθήσει και σχετικό κείμενο), με παρακίνησε να ξανα-ανακαλύψω κάποιες από τις ταινίες του μεγάλου αμερικανού σκηνοθέτη. 

Το Barry Lyndon (1975) αφηγείται την άνοδο και την πτώση ενός νεαρού ιρλανδού τυχοδιώκτη (Ryan O’Neal), ο οποίος διεισδύει σιγά σιγά στα μεγάλα βρετανικά σαλόνια του 19^ου αιώνα. Χωρίς κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο, ο ήρωας περιπλανιέται στην Ευρώπη της εποχής και διεκδικεί ό,τι ποθήσει, μεταμορφώνεται από ερωτοχτυπημένο αγόρι σε λιποτάκτη, από πιστό στρατιώτη σε κατάσκοπο, από χαρτοπαίχτη και εραστή σε αριστοκράτη σύζυγο και πατέρα. Στα πλούσια σαλόνια και τις ‘ευγενείς’ αυλές οι ήρωες του Kubrick απατούν και εξαπατούν, κλέβουν στα χαρτιά και προκαλούν ο ένας τον άλλο σε όχι και τόσο ηρωικά duels, σε έναν βίαιο από κάθε άποψη κόσμο, τον οποίο ο Kubrick παρουσιάζει με μια κάποια αποστασιοποίηση. 

Το υλικό και η ιστορία του Barry Lyndon, βασισμένο στο έργο του συγγραφέα William Thackeray, στα χέρια κάποιου άλλου σκηνοθέτη θα γινόταν ένα εντυπωσιακό αλλά άψυχο ίσως ρομαντικό swashbuckler. Ο Kubrick ωστόσο, με μικροσκοπική ακρίβεια, εξετάζει την ιστορία του Barry και μιας ολόκληρης εποχής, σαν ένας μεγάλος συγγραφέας του περασμένου αιώνα. Με τη γνωστή πλέον τελειομανία του, δεν ‘χτίζει’ απλώς ένα εκπληκτικό κινηματογραφικό σκηνικό ή μια ρεαλιστική αναπαράσταση, αλλά ζωντανεύει τα πάθη και την ατμόσφαιρα μιας εποχής, κινηματογραφεί χρησιμοποιώντας με μοναδικό τρόπο τον χρόνο και το φως. Κάθε πλάνο της ταινίας είναι ένας πανέμορφα φωτισμένος πίνακας. Χρησιμοποιώντας με εξαιρετικό τρόπο το φυσικό φως, τόσο στα εξωτερικά όσο και στα εσωτερικά πλάνα, και με τη χρήση διάφορων ειδικών φακών (στην έκθεση μαθαίνει κανείς τα πάντα γύρω από τις φωτογραφικές τεχνικές), ο Kubrick γίνεται ένας πραγματικός λουμινιστής ζωγράφος, στα χνάρια του Caravaggio ή του Georges de la Tour, με μοναδική πηγή φωτός, για παράδειγμα, τα κεριά στις περισσότερες εσωτερικές λήψεις. 

Υπό τους ήχους του φημισμένου και πένθιμου Sarabande του συνθέτη Haendel, συνοδεύουμε αυτόν τον  μπαρόκ ήρωα του Kubrick από τη δόξα στο θάνατο, σε μια από τις σπουδαιότερες και ομορφότερες οπτικά ταινίες όλων των εποχών.

Α.Τ.