Two In The Soup

A fost sau n-a fost?/12.08 East of Bucharest (Corneliu Porumboiu, 2006)

Μέχρι το 2006 ελάχιστα γνώριζα για τον ρουμανικό κινηματογράφο. Το Ήταν ή δεν Ήταν (σε μια σπάνια, αλλά ατυxή, στιγμή για τα ελληνικά δεδομένα οι διανομείς προτίμησαν την ακριβή μετάφραση του αυθεντικού τίτλου της ταινίας, αντί του εξευρωπαϊσμένου 12.08 East Of Bucharest) του Corneliu Porumboiu αποτέλεσε την αφορμή για να αναζητήσω περισσότερες ρουμανικές ταινίες και να διαπιστώσω ότι δικαιολογημένα ο κινηματογράφος της χώρας πρωταγωνιστεί, και όπως φαίνεται θα συνεχίσει να πρωταγωνιστεί, τα τελευταία χρόνια στα διεθνή φεστιβάλ (σχεδόν κάθε χρόνο βραβεύεται μια ρουμανική παραγωγή), προσφέροντας απλά και εύστοχα μαθήματα πολιτικού – μεταξύ πολλών άλλων - κινηματογράφου.

Σε μια μικρή επαρχιακή πόλη στα ανατολικά του Βουκουρεστίου, ο Jderescu, πρώην κατασκευαστής υφασμάτων και νυν επίδοξος δημοσιογράφος και ιδιοκτήτης τοπικού τηλεοπτικού σταθμού, αδιαφορεί για τις γιορτές των Χριστουγέννων που πλησιάζουν και ετοιμάζει ένα... ιστορικό αφιέρωμα. Δεκαεπτά χρόνια μετά από την πτώση του καθεστώτος Τσαουσέσκου το ερώτημα το οποίο θα τον απασχολήσει είναι : « Έγινε ή δεν έγινε επανάσταση στην πόλη μας ; ». Ξεσκονίζει λοιπόν λεξικά μυθολογίας και φιλοσοφικών ρήσεων για να δώσει κύρος στα όσα πρόκειται να πεί, και βρίσκει δύο καλεσμένους οι οποίοι θα τον βοηθήσουν στο τηλεοπτικό πόνημά του : έναν δάσκαλο ο οποίος μόλις έχει ξοδέψει όλο του το μισθό για να ξεπληρώσει τα χρέη του από το ποτό και ισχυρίζεται ότι βρέθηκε πρώτος στην πλατεία του δημαρχείου την στιγμή ακριβώς που ξεκίνησε η εξέγερση στην υπόλοιπη χώρα, και τον φοβερό και τρομερό Πισκότσι, έναν συμπαθέστατο συνταξιούχο ράφτη ο οποίος συνηθίζει να ντύνεται Άγιος Βασίλης την περίοδο των γιορτών, και το μόνο που θυμάται για την εν λόγω ημέρα είναι ο καυγάς με την γυναίκα του, για χάρη της οποίας κατέβηκε τελικά στην πλατεία προκειμένου να της δείξει ότι δεν φοβόταν τους κομμουνιστές.

Ο Porumboiu, στην πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, χωρίς διδακτισμούς και δημαγωγίες, μιλά με εξαιρετικό μαύρο χιούμορ για ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας της χώρας του, χωρίς να κρίνει το παρελθόν, χωρίς να ωραιοποιεί τη σημερινή κατάσταση. Δεν τον ενδιαφέρει τόσο η επανάσταση αυτή καθαυτή, όσο η προσωπική ιστορία και η πορεία των πρωταγωνιστών του μετά από το γεγονός. Στο πρώτο μέρος της ταινίας «χτίζει» τα πορτραίτα των καθημερινών και συμπαθητικών (αντι)ηρώων του, και επιλέγει να αφιερώσει το δεύτερο αποκλειστικά στο γύρισμα της τηλεοπτικής εκπομπής. Εκεί, ο σκηνοθέτης (και μαζί του και ο θεατής) ταυτίζεται με τον ερασιτέχνη καμεραμάν του τοπικού σταθμού, ο οποίος καθόλη τη διάρκεια της εκπομπής προσπαθεί, μάταια, να καδράρει τους τρείς ομιλητές. Οι χαρακτήρες και το σχεδόν σουρεαλιστικό χιούμορ του Porumboiu θυμίζουν τις καλύτερες στιγμές του Aki Kaurismäki, ενώ ο Πισκότσι είναι απλά ένας από τους πιο συμπαθητικούς χαρακτήρες που έχουμε δεί τελευταία σε ταινία. Όπως και ο ίδιος καταλήγει : «Κάνουμε την επανάσταση που μπορούμε. Ο καθένας με τον τρόπο του» · και ο καθένας με την αλήθεια του, προσθέτουμε εμείς.

A.T.

Περισσότερα για τον ρουμανικό κινηματογράφο εδώ.