4/11/08

Μια σινεφίλ βόλτα στα παρισινά μουσεία


Για έναν σινεφίλ στο Παρίσι, οι επιλογές είναι πολλές, αυτό είναι γνωστό. Εκτός όμως από τις προβολές αμέτρητων ταινιών, υπάρχουν και οι εκθέσεις. Αυτόν τον χειμώνα τα κινηματογραφικά γεγονότα στα παρισινά μουσεία είναι δύο, διόλου ευκαταφρόνητα. Αφενός, η φετινή έκθεση της Cinémathèque είναι αφιερωμένη στον Dennis Hopper και τη σχέση του με το New Hollywood, συνοδευόμενη από μια εξαντλητική ρετροσπεκτίβα του έργου του και μια σειρά διαλέξεων. Αφετέρου, το Petit Palais, λίγο μακρύτερα από την πολυκοσμία της έκθεσης του Picasso, εκθέτει ζωγραφικά έργα του Ακίρα Κουροσάβα, συνδυάζοντάς τα με μια έκθεση για την τέχνη του ζεν.
Η νέα Cinémathèque έχει κατορθώσει στα λίγα χρόνια λειτουργίας της να στήσει ενδιαφέρουσες εκθέσεις, παρά το μικρό μέγεθος του εκθεσιακού της χώρου, επιτυγχάνοντας κάθε φορά μια πιστή ανάπλαση του σύμπαντος του κάθε καλλιτέχνη, τόσο με τον Almodovar όσο και με τον Méliès. Και αν για τους δύο προηγούμενους το εγχείρημα φαντάζει εύκολο, είτε γιατι πρόκειται για δημιουργούς που αποτελούν σημεία αναφοράς, είτε γιατί το έργο τους είναι ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης, η περίπτωση του Hopper ίσως ήταν δυσκολότερη, ακριβώς γιατί δεν θα μείνει στην ιστορία για το προσωπικό του έργο, εκτός βέβαια του Easy Rider, αλλά κυρίως για τον μύθο του, για την προσωπικότητά του. Και ασφαλώς δεν είναι εύκολο να αναπαραστήσεις έναν μύθο μέσα από μια έκθεση. Ωστόσο το αποτέλεσμα δικαιώνει τους εμπνευστές του, δίνοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα του μύθου Dennis Hopper και του έργου του. Ως ηθοποιού, ως σκηνοθέτη, ως φωτογράφου, ως ζωγράφου, ως γκουρού. Πρωτοεμφανιζόμενος ουσιαστικά στα μέσα της δεκαετίας του '50, στον Επαναστάτη χωίς αιτία, θα συνεργαστεί με μερικούς από τους σημαντικότερους δημιουργούς του δευτέρου μισού του 20ου αιώνα: από Nicholas Ray, George Stevens, Hathaway, Corman, μέχρι Wenders, Coppola, Lynch, Peckinpah, Schnabel, Ferrara. Παράλληλα δημιουργεί και τις δικές του ταινίες, χωρίς βέβαια να μπορεί καμία να πλησιάσει στο ύψος του Easy Rider, ταινία-σταθμός για μια ολόκληρη γενιά. Παράλληλα επίσης δοκιμάζει ό,τι ουσία υπάρχει, σοκάρει τον κόσμο του Χόλλυγουντ, χάνοντας κατά καιρούς την επαφή με την πραγματικότητα, όπως τότε που αποσύρεται κάπου στην έρημο της Καλιφόρνια, αφιερώνοντας χρόνο και έργο στους ιθαγενείς Ινδιάνους. Έχει πάντα μαζί του την φωτογραφική του μηχανή, αποτυπώνοντας στιγμές-ντοκουμέντα με τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της Αμερικής. Όπως αναφέρεται κάπου στην πορεία της έκθεσης, o Hopper προσπαθούσε να αποκαλύψει με τις φωτογραφίες του κατά πόσο οι καλλιτεχνικές προσωπικότητες της εποχής του ήταν μύθος και κατά πόσο πραγματικότητα. Η ίδια η έκθεση πάντως μας αποκαλύπτει τον μύθο Hopper. Γιατί η πραγματικότητα είναι λιγότερο γοητευτική. Στο αρχικό βίντεο όπου ο Hopper ανακαλεί τα γεγονότα που έζησε, δεν αναφέρει πουθενά ότι υπήρξε ψηφοφόρος του Ρήγκαν και του Μπους...


Η έκθεση του Petit Palais μας παρουσιάζει μια λιγότερο γνωστή πλευρά του Ακίρα Κουροσάβα. Ο μεγάλος Ιάπωνας δημιουργός, πριν περάσει στον κινηματογράφο, σπούδασε πρώτα ζωγράφος. Και η ζωγραφική παίζει σημαντικό ρόλο στο κινηματογραφικό έργο του, όπως άλλωστε και στους συμπατριώτες του Μιζογκούτσι, Τεσιγκαχάρα και Κιτάνο, που υπήρξαν επίσης ζωγράφοι. Η επιρροή τους από τη ζωγραφική θα μπορούσε να αποτελέσει θέμα διδακτορικής διατριβής, αλλά για να μην φτάσουμε ώς εκεί, τουλάχιστον στα συχνά σχήματα που χρησιμοποιεί ο Κουροσάβα στις συνθέσεις του, στις γραμμές του, στα τοπία του, στις μάχες, μπορεί κανείς να εντοπίσει τις ζωγραφικές ρίζες του. Πόσο μάλλον στις έγχρωμες ταινίες του, όπου φαίνεται πόσο έχει δουλευτεί το χρώμα, στα σκηνικά και τα ενδύματα. Εξάλλου, τα έργα που εκτίθενται στο Παρίσι αφορούν το όψιμο έργο του, κατά βάση έγχρωμο. Καγκεμούσα, Ραν, Όνειρα, Μανταντάγιο είναι οι τέσσερις ταινίες που αποτελούν τον κορμό της έκθεσης. Οι πίνακες μπορεί να αναπαριστούν σκηνές από τις ταινίες, εν είδει στόριμπορντ, ή απλώς τοπία, ή ενδυματολογικά σκίτσα. Οι επιρροές του μπορούν να αναζητηθούν τόσο στην ιαπωνική παράδοση, όσο και στην ευρωπαϊκή ζωγραφική, Σεζάν, Βαν Γκόγκ, Σαγκάλ. Παρότι μάλιστα πρόκειται για μια ζωγραφική έκθεση άρρηκτα συνδεδεμένη με το κινηματογραφικό έργο του Κουροσάβα, μπορεί να ιδωθεί και να αξιολογηθεί αυτοτελώς. Έτσι δεν την προτείνω μόνο στους σινεφίλ, αλλά και στους φίλους της ζωγραφικής.
M.M.

Δεν υπάρχουν σχόλια: